Phạm Viết Đào.
Phát biểu khai mạc tại hội nghị ngành ngoại giao Việt Nam lần thứ 29, tổ chức tại Hà Nội ( từ 22-26/8/2016), TBT Nguyễn Phú Trọng đã đúc kết:” xây dựng nên một trường phái ngoại giao độc đáo, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”- mềm mại mà cứng cỏi, nhân ái mà quật cường, biết nhu biết cương, biết thời biết thế, biết mình biết người,… thể hiện tâm hồn và khí phách của dân tộc Việt Nam…” (>> Phát biểu của Tổng Bí thư tại Hội nghị Ngoại giao lần thứ 29)
Ý kiến của TBT Nguyễn Phú Trọng cho rằng “ trường phái ngoại giao” của Việt Nam ”mang đậm bản sắc cây tre” chỉ đúng ở vế đầu : “mềm mại mà cứng cỏi” còn những đặc tính còn lại gán cho loài tre là chưa sát hợp và khiên cưỡng như “nhân ái mà quật cường, biết nhu biết cương, biết thời biết thế, biết mình biết người”…; những đặc điểm thuộc tính người, loài tre làm gì có đặc tính đó ?!
Do đặc tính mềm của tre nên đôi khi người ta còn cho rằng tre có tính “ đong đưa’, gió chiều nào xoay chiều ấy ?
Dùng hình tượng cây tre để nói về sự bất khuất của người Việt là ý kiến từng được Tổng thống Mỹ Obama khi phát biểu trước 2000 thanh niên Việt Nam Mỹ Đình ngày 24/5/2016 …
Còn khi nói đến “trường phái ngoại giao… tre” thì không biết ông Trọng đã nghiên cứu cho đến ngọn ngành về bản chất, bản thể cũng như đặc tính sinh thái của cây tre chưa khi đưa ra sự ví von này ?
Đặc điểm sinh thái của tre
Tre là loại vật liệu được thông dụng trong kết cấu đồ dùng gia đình, vật liệu xây dựng nhà cửa của người Việt Nam bao đời nay khi sắt thép, xi măng, vật liệu nhựa… chưa phổ biến: thúng mủng, dần sang, cán cuốc, cán thuổng, đòn gánh, chõng tre, đũa tre, tăm tre; tre được sử dụng trong kiến thiết nhà cửa, phên vách, chuồng trại, cầu đường…
Việt Nam có câu chuyện cổ tích “Cây tre trăm đốt” nói về mạnh biến ảo của tre; Truyền thuyết Thánh Gióng nói tới việc dùng tre làm vũ khí để đánh giặc Ân; Tre còn là biểu tượng của sự kết nối chuyển giao thế hệ mang đầy tính sinh học: “Tre già, măng mọc”…( Tục ngữ); “Tre già yêu lấy măng non” ( Ru con-Thơ Tố Hữu ); “Có manh áo cộc tre nhường cho con”… ( Tre Việt Nam-Nguyễn Duy )…
Đó là những đặc tính sinh học, những giá trị sử dụng của loài tre, vật liệu tre; có lẽ vì thế mà người Việt đã nâng cây tre lên thành một biểu tượng, một thiết chế văn hóa-sinh tồn biểu tượng cho sức mạnh-sức sống Việt: giản dĩ, gần gũi mà trường tồn…
Sở dĩ tre gắn bó với người Việt, trở thành người bạn tri kỷ là do bởi khả năng chịu ứng lực và chịu đựng sự trái gió trở trời của thiên nhiên, thời tiết….Quan sát thiết chế sinh thái làng xã của cư dân đồng bằng Bắc Bộ khi xi măng, sắt thép chưa thịnh hành, làng bao giờ cũng gắn với lũy tre vì người nông dân trồng tre bao quanh làng ngoài việc sử dụng làm vật liệu dân dụng như đã nêu, lũy tre còn được kết cấu với làng để chống gió bão. Do vậy, nhà của nông dân đồng bằng Bắc Bộ thường thấp hơn lũy tre làng là bởi lẽ đó…
Làng quê Bắc Bộ được thiết kế có lũy tre làng bao quan nhưng không coi tre như là cứu cánh toàn năng; Tuy có lũy tre làng, nhưng những ngôi nhà của người nông dân Bắc Bộ vẫn thường chọn làm nhà hướng nam; Sở dĩ như vậy là để tránh cái nóng bức và để đón được nhiều gió đông-nam, một loại gió thổi từ đại dương từ hướng đông nam thường mang theo nhiều hơi ẩm của biển, giảm cái oi nồng của ngày hè…
Làm nhà hướng nam, tránh hướng đông và bắc là để tránh cho nhà không phải đối đầu với những cơn bão, áp thấp thường được hình thành từ Biển Đông vào hè-thu và những cơn gió mùa đông bắc buốt giá vào mùa đông…
Như vậy công năng của “lũy tre làng” cũng có tầm mức hữu ích của nó; Tre cũng biến đổi theo mùa, chịu tác động của thời khí chứ tre không ngoan cường bất khuất bất biến trong mọi thời tiết, thời khí: mùa đông thì rụng lá, mùa xuân lá tre lại mọc lại. Để dùng tre làm các vật liệu gia dụng, người nông dân thường chặt đốn tre vào cuối thu đầu đông, còn nếu chặt tre vào mùa xuân thì không sử dụng được vì sẽ bị mối mọt…
Tre trở nên có sức mạnh bởi đặc điểm sinh thái của nó: luôn liên kết với nhau, tạo nên thiết chế ” lũy tre làng”; Kết cấu sinh thái-sinh tồn này đã được nhà thơ Nguyễn Duy đã đúc kết:
“Bão bùng thân bọc lấy thân
Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm
Thương nhau tre không ở riêng
Lũy thành từ đó mà nên hỡi người…”
Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm
Thương nhau tre không ở riêng
Lũy thành từ đó mà nên hỡi người…”
( Tre Việt Nam-Nguyễn Duy )
Tre bao giờ cũng mọc thành khóm, thành bụi, không có chuyện đơn thân; tre trở thành “ thành lũy” chịu đựng được gió bão là do bởi tre luôn sinh trưởng, phát triển nhờ vào các cấu trúc liên minh, liên kết…đúng hướng; nếu tre mọc ở những vị trí trái khoáy, chênh vênh ở những vùng trung du, miền núi thì khi gặp phải lũ ống lũ quét, dù tre có sự liên kết nhằng nhịt vẫn có thể bị quật gãy thậm chí bị cuốn nhổ, bật đi tận gốc rễ…
Tre sở dĩ đứng vững trước gió bão là do tre có sự “ đồng lòng” cao; trước gió bão không bao giờ có hiện tượng: cây thì ngả về đông, cây lại nghiêng sang tây…
Trường phái ngoại giao Việt Nam có đúng là Tre hay…?
Những đặc tính đó của tre theo người viết bài này nói không giống với đường lối ngoại giao của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay…Không rõ TBT Nguyễn Phú Trọng khi nói đến “ Trường phái ngoại giao tre” của Việt Nam có biết đến đặc tính của tre: sự liên minh, liên kết chặt chẽ với nhau và “nội bộ tre” luôn đồng lòng cao; Có thế mới tạo nên “ thành lũy tre” chống gió bão-đó như là một đặc điểm sinh tồn của tre?
Hiện tại đường lối đối ngoại của Việt Nam được nêu trong các văn kiện của Đảng cũng như các phát biểu của những người có trách nhiệm, điển hình là ý kiến trả lời phỏng vấn của PTT Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh trước thềm hội nghị ngoại giao 29:“Chúng ta đã rút ra bài học, không để bất cứ lực lượng nào lôi kéo vào sự cạnh tranh. Đường lối của chúng ta là độc lập, tự chủ, không để bị lôi kéo vào bất cứ liên minh nào”…
Có thể, ý kiến của ông Minh đại diện cho loại định kiến " cánh chim sợ làn giây cong" bởi một thời đường lối đối ngoại của Việt Nam bị các nước lớn như Liên Xô, Trung Quốc chi phối nặng nề nên bây giờ...cạch !
Có thể, ý kiến của ông Minh đại diện cho loại định kiến " cánh chim sợ làn giây cong" bởi một thời đường lối đối ngoại của Việt Nam bị các nước lớn như Liên Xô, Trung Quốc chi phối nặng nề nên bây giờ...cạch !
Còn về sự đồng lòng trong nội bộ Việt Nam? Với đường lối ngoại giao và cách ứng xử với dân hiện tại: Đảng không tin dân và dân cũng không tin Đảng thì làm sao có thể so sánh với tre, mà tự nhận đi theo đường lối “ngoại giao tre” được ?
Trong Dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội 12 và dày đặc trên các văn kiện chính thống, phần nói về thế lực thù địch cũng dài và những lời lẽ nặng nề hơn so với những câu nói về các nguy cơ sát sườn trên Biển Đông ? Mà thế lực thù địch là ai mà nguy hiểm hơn kẻ đang mang tàu chiến,tên lửa, máy bay, mang cát ra xây đảo và nhận 90 % lãnh hải Biển Đông là của họ; luôn đe dọa thiết lập vùng nhận diện bay của Trung Quốc tại Biển Đông ?
Trong hội nghị ngoại giao lần này, TBT Nguyễn Phú Trọng cũng đã định hướng cho các nhà ngoại giao Việt Nam phải “giữ nước từ xa”: nguy cơ mất nước nằm ở phía châu Âu và Mỹ ( từ xa ) chứ không phải tứ phương bắc kề cạnh…
Ngay gần đây, trước sức ép của dư luận do tại Hội nghị TW 3, không một dòng đề cập tới Biển Đông và Formosa, lãnh đạo Đảng đã có động thái cử một số quan chức cao cấp gặp một số vị nói theo cách của Trung Quốc là một số “nguyên lão”-những ủy viên TW đã về hưu để nói về Biển Đông và Formosa, còn quảng đại nhân dân thì có vẻ chưa “đủ tuổi” để được Đảng cho biết những chuyện đại sự quốc gia ?
Gần đây Đài RFI đưa tin, trong một cuộc phỏng vấn, Chủ tịch nước Trần Đại Quang viết:”« Chúng tôi rất ủng hộ sự hợp tác của Pháp và các quốc gia khác trong tiến trình duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực và tại Biển Đông ». Chủ tịch nước Việt Nam tuyên bố như trên, trong cuộc phỏng vấn hiếm hoi dành cho hãng tin Pháp AFP, trước chuyến viếng thăm của tổng thống Pháp François Hollande vào đầu tháng Chín. Ông Trần Đại Quang nói thêm, đó là vấn đề « đảm bảo an ninh, tự do hàng hải và hàng không ».
Trong khi đó thì bản tin TTXVN đưa tin: “Chủ tịch nước trả lời phỏng vấn Hãng thông tấn Pháp AFP” không thấy đưa ý kiến trên ?
Thiên hạ thời nay đâu có dễ tranh khôn nhau?
P.V.Đ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét