GIẢI MÃ VỤ THỔ BẮN HẠ PHI CƠ NGA

Giải mã vụ Thổ bắn hạ phi cơ Nga

Thổ Nhĩ Kỳ công bố dữ liệu radar và nói chiến đấu cơ Nga
đã xâm nhập không phận của họ.

Đã có một số lần chiến đấu cơ Nga xâm nhập vào không phận của Thổ Nhĩ Kỳ kể từ khi chiến dịch không quân của Moscow tại Syria được bắt đầu.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã bắn hạ máy bay của Syria xâm nhập không phận Thổ tại biên giới. Ankara đã và đang khẳng định giới hạn chủ quyền một cách rõ ràng và chẳng ai nghi ngờ rằng nếu chiến đấu cơ của họ bay lạc vào Thổ Nhĩ Kỳ một lần nữa thì họ có thể hứng chịu một phản ứng mạnh mẽ.

Nhưng sự việc ngày hôm 24/11 có phần phức tạp hơn thế.

Tất nhiên, hai bên đều có cách giải thích khác nhau. Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định rằng máy bay Nga đã không ở trong không phận Thổ Nhĩ Kỳ và thực ra bị bắn hạ trên phần lãnh thổ Syria.

Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng chiến đấu cơ này đã được cảnh báo nhiều lần về việc xâm nhập không phận của họ và khi phi cơ này không nghe lệnh thì bị bắn rơi. Vấn đề là theo bản đồ radar mà phía Thổ Nhĩ Kỳ công bố thì chiến đấu cơ Sukhoi của Nga được mô tả là bay lấn vào không phận thổ Thổ Nhĩ Kỳ.

Phi cơ Nga bay qua một khu vực nhỏ của Thổ Nhĩ Kỳ giáp Syria - một dải đất đất nhỏ mà máy bay phản lực loại nhanh chỉ cần ít phút là bay qua.

Vì vậy, nếu máy bay bị bắn rơi, như phía Thổ Nhĩ Kỳ nói, sau khi bay vào không phận Thổ Nhĩ Kỳ, người ta cũng có thể nói nó bị bắn rơi trên đường bay ra khỏi lãnh thổ của Thổ Nhĩ Kỳ.

Tất nhiên cũng có chuyện khác cần bàn tới. Không quân Nga đã và đang hỗ trợ cho quân đội Syria tấn công lực lượng dân quân sắc tộc Thổ ở trên bộ tại miền bắc Syria.

Những nhóm dân quân này được hậu thuẫn, và được cấp vũ khí ở mức độ nào đó, bởi nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ, và Ankara đã không tán thành các cuộc không kích của Nga chống lại họ.

Vì vậy, phải chăng Thổ Nhĩ Kỳ đã phản ứng thái quá với việc Nga xâm nhập không phận? Hay là Ankara đang rất cần một cơ hội để gửi một thông điệp mạnh mẽ đến Moscow?

Dù đó là gì thì Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đang không có chiến tranh, và mặc dù có lời lẽ cứng rắn, đặc biệt là từ ông Putin, thì vụ này có thể cuối cùng sẽ chỉ còn là một bài học kinh nghiệm.

Tuy nhiên, vụ việc xảy ra vào một thời điểm rất tinh tế và nó một lần nữa cho thấy rõ sự phức tạp của xung đột đa chiều tại Syria.

Vụ đánh bom phi cơ dân dụng của Nga mà nhóm Nhà nước Hồi giáo ở Ai Cập tuyên bố vào tháng trước, chiến dịch tấn công dữ dội của Moscow vào các mục tiêu của IS dường như cho thấy rằng Nga, phương Tây và các nước Ả rập ôn hòa đang có cùng mục tiêu.

Tuy nhiên, các cuộc không kích của Nga chống lại các cứ điểm của dân quân sắc tộc Thổ cho thấy Moscow vẫn còn ý định củng cố chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad chống lại một số đối thủ khác, bất kể điều gì đang xảy ra khi chống IS. Thổ Nhĩ Kỳ có thái độ thù địch sâu sắc với chế độ Syria và muốn ông Assad ra đi càng sớm càng tốt. Vì vậy, xét ở góc độ này, Thổ Nhĩ Kỳ bất hòa với Moscow.

Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như Iran, Ả Rập Saudi và các nước Ả rập ôn hòa khác, tất cả đều ít nhiều chịu sự ảnh hưởng từ một Syria hình thành ra sao từ từ cuộc khủng hoảng này, và Nga cũng vậy.

Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây không ưa ông Assad và xem ông kể như là một phần của vấn đề, nhưng trận chiến chính của họ là chống IS. Hai cuộc chiến - cho tương lai củaSyria và chống IS - chồng chéo ở nhiều mảng một cách đáng kể, nhưng hai cuộc chiến này không hề giống nhau.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ một chiến đấu cơ Nga là một lời nhắc nhở rằng có nhiều điều đang xảy ra chứ không chỉ là cuộc chiến chống IS.

J.M (Phóng viên ngoại giao và quốc phòng BBC)

--------------