Thiên đô chiếu

                                           

                                                  遷都詔

昔商家至盤庚五遷。周室迨成王三徙。豈三代之數君徇于己私。妄自遷徙。以其圖大宅中。為億万世子孫之計。上謹天命。下因民志。苟有便輒改。故國祚延長。風俗富阜。而丁黎二家。乃徇己私。忽天命。罔蹈商周之跡。常安厥邑于茲。致世代弗長。算數短促。百姓耗損。万物失宜。朕甚痛之。不得不徙。

況高王故都大羅城。宅天地區域之中。得龍蟠虎踞之勢。正南北東西之位。便江山向背之宜。其地廣而坦平。厥土高而爽塏。民居蔑昏墊之困。万物極繁阜

之丰。遍覽越邦。凘為勝地。誠四方輻輳之要會。為万世帝王之上都。朕欲因此地利以定厥居。卿等如何。                                                            

                                                                                                              李公蘊。                                                                                                                 

                                                             Phiên âm

                                   Thiên đô chiếu

         Tích thương gia chí bàn canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quân tuẫn vu kỷ tư, vọng tự thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ nhân dân chí, cẩu hữu tiện triệp cải, Cố quốc tộ diên trường, phong tục phú phụ. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẫn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất trường, toán sổ đoản xúc, bách tính hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ.

         Huống Cao Vương cố đô Đại La Thành, trạch thiên địa khu vực chi trung, đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chính Nam Bắc Đông Tây chi vị; tiện giang sơn hướng bối chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sàng khởi. Dân cư miệt hôn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lãm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đô.

         Trẫm dục nhân thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà.

                                                                                      Lý Công Uẩn.

                                                        Dịch nghĩa:

                                                  Chiếu dời đô

            Xưa nhà Thương đến đời Bàn Cành năm lần dời đô, nhà Chu đến đời Thành Vương ba lần dời đô, há phải các vua thời Tam Đại, ấy theo ý riêng tự tiện dừi đô. Làm như thế cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đô, cho nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương, Chu cứ chịu yên đóng đô nơi đây. Trẫm rất đau đớn, không thể không dời.

           Huống chi Thành Đại La, đô cũ của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất, được thế rồng chầu hổ phục, chính giữa nam bắc tây đông, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mắt đất rộng và bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.

           Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở.Các khanh nghĩ thế nào.

                                                                                               Lý Công Uẩn

Bản dịch của Viện Khoa học xã hội Việt Nam, trong Đại Việt sử ký toàn thư 1993.

                                                                        Sao y bản chính ngày 01/10/2010                                                                                                

                                                                                   Nguyễn Đào Trường