Câu đối khu đền thờ Nguyễn Du ở Nghi Xuân, Hà Tĩnh

* Tôi chỉ chú ý một số câu đối, trong đó có vài đôi hiếm gặp.

- Đôi câu đối ở hai cột nhà thờ Nguyễn Du thì phần lớn mọi người tham quan, viếng thi hào đều dễ hiểu:

一代才花為使為卿生不忝
百年事業在家在國死猶榮
Phiên âm:
- Nhất đại tài hoa vi sứ, vi khanh, sinh bất thiểm;
Bách niên sự nghiệp tại gia, tại quốc, tử do vinh.

Tạm dịch:
- Một đời tài hoa, lúc đi sứ, lúc làm quan, sống không thẹn;
Trăm năm sự nghiệp, khi ở nhà, khi vì nước, chết còn vinh.
( Theo trên mạng)

+ Tôi để ý (tôi có ghi hình ảnh lại) hai đôi câu khác, treo tường, ngắn hơn nhưng không dễ hiểu; trong đó có một đôi (câu 2) có thể là từ cụ Nguyễn Quỳnh (ông nội Nguyễn Du) chăng? Hay của cụ Nguyễn Nghiễm (thân phụ Nguyễn Du). Nguyễn Nghiễm, Tiến sĩ (ông nghè) làm quan trong triều đời Vua Lê - Chúa Trịnh (chúa Trịnh Doanh) cuối đời quan được phong chức Đại Tư Đồ (Tể Tướng). Bởi với các bậc danh nho đại khoa làm câu đối thường ý tứ sâu xa và nhiều khi dùng điển tích thi – thư thì hậu sinh chúng ta học hán nôm ít ỏi khó mà hiểu được ! Các câu đối trên ít nhất cũng đã hơn 200 năm ( Vì Nguyễn Du mất năm 1820 đến nay cũng đã gần 200 năm mà các câu đối thì có trước khi Người mất )

1) Câu đối theo lối viết cổ:      ( ảnh câu đối 1)         
Có phiên âm ở dưới:   Nhiễm(1) cầm thư lạc thú
                                    Thường sơn mộc thanh âm
Phần mình tôi nghĩ chỉ hiểu ý :  “ Sách đàn là thú vui
                                                 Cây cỏ là tiếng hát “ không hiểu có đúng chăng ?
Về chữ Hán theo tôi tra cứu tự điển thì (1) có lẽ là chữ nhiêu = nhiều (?) chứ không phải nhiễm?

                                       1)   "Nhiễm cầm thư lạc thú ;  Thường sơn mộc thanh âm "

2) Đôi câu đối trình bày trên gỗ theo hình thức hai “ tầu lá chuối ” , hình thức đã khác lạ mà nghĩa cực kỳ khó hiểu, tôi suy luận mãi có lẽ đây là hai quẻ Kinh Dịch ? ( vì theo tư liệu,cụ Nguyễn Quỳnh rất giỏi Kinh Dịch ):                  ( ảnh câu đối 2 )
Có phiên âm ở dưới :              “ THÔI HÀNH QUÂN TỬ CÁT
                                                  LỢI KIẾN ĐẠI NHÂN HANH  “

                                          2) " Thôi hành quân tử cát ;  Lợi kiến đại nhân hanh "
 
* Tôi không hiểu được đôi câu đối này,chỉ cố gắng tra cứu kinh Dịch thấy có quẻ sau:                 

Lợi kiến đại nhân. Hanh.

利 見 大 人 . 亨

(2). Muốn qui dân, tụ chúng, phải có người lãnh đạo cho hay, cho giỏi. Gặp được người lãnh đạo hay, dân nước sẽ bước vào con đường hanh thông, thái thịnh (Lợi kiến đại nhân. Hanh).

Còn : Thôi hành quân tử cát , phải chăng trong quẻ sau: (nhưng quẻ này chỉ có QUÂN TỬ CÁT mà thôi ?) – Sách Kinh Dịch – Nguyễn Hiến Lê
(4).  Quẻ Thiên sơn độn

九四: 好遯, 君子吉, 小人否．

Cửu tứ: Hiếu (hảo) độn, quân tử cát, tiểu nhân phủ.

Dịch: Hào 4 dương: Có hệ lụy với người, nhưng trốn được, quân tử thì tốt, tiểu nhân thì không.

+ Xin được cụ nào hiểu rõ ý nghĩa hơn, nắm chắc về các điều trên chỉ dẫn giúp cho thì thực lòng cảm tạ.

                                              Bức tứ bình cổ trong bảo tàng Nguyễn Du

                             Từ trên tầng 2 nhà bảo tàng nhìn ra làng quê Làng Tiên Điền

 

Mộ Nguyễn Du ( ảnh lấy trên mạng ) Hôm đó chúng tôi không đến đây

 Nguyễn Đào Trường bên mộ ĐTH Nguyễn Du

Kính gửi cụ: TB FIOHAN

Những câu đối cụ nêu trên blogs, tại đền thơ đại thi hào Nguyễn Du ở Tiên  Điền, Nghi Xuân,  Hà Tĩnh. Được điêu khắc cầu kỳ, tinh tế trên chất liệu gỗ quý, một đôi hình lòng máng, viết theo lối "LỆ THƯ" có nội dung: "饒琴書樂趣, 常山木清音". Phiên âm: Nhiêu cầm thư lạc thú. Thường sơn mộc thanh âm. Tạm dịch nghĩa: Sách đàn đủ thú vui. Cây núi hòa tiếng hát. Một đôi hình lá chuối viết theo lối "HÀNH ĐÁ THẢO" nội dung: "催行君子吉, 利見大人亨". Phiên âm:  Thôi hành quân tử cát. Lợi kiến đai nhân hanh. Tạm dịch nghĩa: Quân tử biết sửa mình. Tài danh không ham lợi. Các câu đối được viết bởi những bậc túc nho,  nên ít chữ, đa nghĩa, vi diệu. các ngài thường dùng chữ trong điển cố, kinh dịch… rất khó hiểu. Với kiến thức hạn hẹp của mình. mạn phép các bậc cao nhân, viễn kiến, tôi tạm dịch như trên, và biên dịch hai đôi câu đối thành bốn câu thơ lục bát, hầu cụ TB FIOHAN, làm vui những ai ưa thích.

Túi đàn cặp sách thú vui

Cây xanh mây núi xa xôi thêm gần.

người quân tử biết sửa mình

Bậc tài cao thoảng lợi danh không màng.

Nguyễn Đào Trường