 |
| Tàu sân bay của Mỹ |
* TÙNG LÂM
BVB - Có
lẽ do ngoại giao chưa đủ để giảm nhẹ căng thẳng trên Biển Đông, Hoa Kỳ
đang tính toán và xúc tiến những nỗ lực mới bằng nhiều biện pháp khác
nhằm duy trì hòa bình và thúc đẩy sự thịnh vượng trong khu vực như hỗ
trợ nâng cao năng lực của các đồng minh và đối tác để đối phó với các
hành động chèn ép và xâm lược, củng cố vai trò của luật hàng hải quốc
tế, tăng cường sức mạnh của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) để
tiến tới thống nhất về các vấn đề chung cũng như thực hiện các biện pháp
xây dựng niềm tin với các đồng minh, các đối tác...
Nhiều diễn biến cho thấy trong năm 2013 Biển Đông chưa thể “lặng
sóng” khi Trung Quốc ngày càng hành xử ngang ngược trên vùng biển này. Theo 2
tác giả Patrick M. Cronin và Alexander Sullivan trên tờ Diplomat, Hoa Kỳ cần
phải đưa ra những quyết định khó khăn và có những nỗ lực cần thiết để đảm bảo
rằng Biển Đông sẽ yên bình
Bất chấp các nỗ lực ngoại giao để giúp “hạ nhiệt” tình
hình căng thẳng trên Biển Đông, những điều kiện hiện nay cho thấy trong năm
nay, rất ít khả năng có bước đột phá trong các cuộc tranh chấp chủ quyền ở vùng
biển này.
Trung Quốc cố tìm mọi cách gạt bỏ các sức ép của cộng
đồng quốc tế để gia tăng các hoạt động nhằm khẳng định tuyên bố chủ quyền của
mình trên Biển Đông, điều các đội tàu hải quân, tàu canh gác bờ biển, tàu cá và
thậm chí cả tàu du lịch ra vùng biển tranh chấp trên vùng biển này.
Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng khăng khăng đòi giải quyết
các cuộc tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông bằng thương lượng song phương để
dễ bề "bắt nạt" các nước láng giềng.
Những tiến triển đó đang làm tổn hại trực tiếp tới các
mục tiêu chiến lược của Hoa Kỳ ở khu vực này trong đó có mục tiêu giải quyết
các cuộc tranh chấp một cách hòa bình, tự do đi lại trên biển và xây dựng một
hệ thống luật pháp mở giúp giải quyết các tranh chấp ở các vùng biển có vị trí
quan trọng toàn cầu như Biển Đông.
 |
| Tập trận Mỹ -Hàn Quốc |
Do có lẽ ngoại giao chưa đủ để giảm nhẹ căng thẳng
trên Biển Đông, Hoa Kỳ cần phải cân nhắc tới các biện pháp khác nhằm duy trì
hòa bình và thúc đẩy sự thịnh vượng trong khu vực như hỗ trợ nâng cao năng lực
của các đồng minh và đối tác để đối phó với các hành động chèn ép và xâm lược,
củng cố vai trò của luật hàng hải quốc tế, tăng cường sức mạnh của Hiệp hội các
quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) để tiến tới thống nhất về các vấn đề chung cũng như
thực hiện các biện pháp xây dựng niềm tin với các đồng minh, các đối tác và cả
với Trung Quốc làm giảm nguy cơ xảy ra biến cố hoặc tính toán sai lầm dẫn tới
giao tranh không cần thiết.
Về
mặt quân sự, Hoa Kỳ nên thực hiện những bước đi sau đây:
Nâng cao năng lực quân sự của các đồng mình và đối tác
để các nước này có sức mạnh quốc phòng tối thiểu ngăn chặn các hành động xâm
chiếm. Hoa Kỳ công nhận quyền của Trung Quốc bảo vệ biên giới của mình nhưng
Trung Quốc cũng phải công nhận quyền của các nước láng giềng trong việc xây
dựng năng lực quân sự của chính mình, cái mà Trung Quốc vẫn gọi là xây dựng
“các lực lượng chống can thiệp”. Hoa Kỳ nên tập trung vào giúp các đối tác về
những năng lực quân sự mang tính phòng vệ và cấp thấp kể cả những năng lực về
an ninh hàng hải chưa tới cấp độ quân sự. Hoa Kỳ cũng có thể giúp các nước này
về mặt nhận thức vùng biển (MDA) hoặc thông tin tình báo, do thám và giám sát
trên biển (ISR).
 |
| Tập trận Mỹ - Philippines |
Hải quân và Lực lượng canh gác bờ biển Hoa Kỳ nên tổ
chức huấn luyện quân đội và các cơ quan hàng hải của các đối tác để giảm thiểu
nguy cơ xảy ra biến cố hoặc tính toán sai lầm. Đặc biệt cần phải coi trọng việc
huấn luyện sử dụng tàu ngầm một cách an toàn đối với những quốc gia non trẻ như
Việt Nam.
Tổ chức và thúc đẩy các biện pháp xây dựng niềm tin
giữa quân đội các nước liên quan.
Tổ chức huấn luyện kết hợp đặc biệt ở các hoạt động
không cần lực lượng đông như hoạt động cứu trợ nhân đạo, giảm nhẹ thiên tai và
chống cướp biển.
Để
Trung Quốc tham gia vào các hoạt động quân sự trong khu vực: Việc Trung Quốc
chấp nhận đề nghị của Mỹ tham gia vào cuộc tập trận quốc tế RIMPAC 2014 (Tập
trận bờ Thái Bình Dương) là một tín hiệu đáng khuyến khích. Khi Trung Quốc cùng
tham gia vào các hoạt động quân sự như vậy thì sẽ giúp tạo các mối quan hệ cá
nhân giúp nâng cao sự tin tưởng lẫn nhau giữa các quân đội và giúp “hạ nhiệt”
khi xảy ra căng thẳng.
Các biện pháp quân sự cần phải được kết hợp với các
biện pháp ngoại giao nhằm củng cố sự minh bạch và giải pháp cho xung đột dựa
trên luật pháp. Dưới đây là những ưu tiên về ngoại giao và chính trị mà Hoa Kỳ
cần thực hiện.
Tăng
cường nỗ lực thông qua UNCLOS
Những quan điểm bảo thủ phản đối việc thông qua UNCLOS
lấy lí do là Hiến chương này tập trung vào xây dựng một hệ thống hành chính
quốc tế “vô danh tiểu tốt” có thể làm ảnh hưởng tới chủ quyền của nước Mỹ. Mặc
dù những lo ngại đó là có cơ sở, Hoa Kỳ không thể trở thành nước đi đầu về tự
do đi lại trên biển nếu bản thân Hoa Kỳ không kí vào văn bản này, trân trọng
những nguyên tắc giống như mọi quốc gia khác. UNCLOS không giúp giải quyết các
tranh chấp trên Biển Đông nhưng nếu thúc đẩy vai trò của luật pháp quốc tế về
hàng hải thì có thể góp phần giải quyết các tranh chấp đó. Mặc dù Hoa Kỳ vẫn
luôn tuân thủ các điều khoản của UNCLOS nhưng việc kí kết vào văn bản đó sẽ có
ý nghĩa rất quan trọng.
 |
| Tàu hải quân Mỹ đến Đà Nẵng |
Tiếp tục ủng hộ Philippines đệ đơn lên Tòa án Liên
Hợp Quốc để phán xét về Biển Đông, biến đây thành một tiền lệ cho cả khu vực. Ngoại
trưởng Mỹ John Kerry đã bày tỏ rằng nước này hoàn toàn ủng hộ giải pháp hòa
bình đó. Tuy nhiên, Mỹ phải nhận ra rằng không nên chỉ ủng hộ một quốc gia
tranh chấp nhất định mà phải ủng hộ cả một quá trình hoặc cơ chế giúp xóa bỏ
tình trạng chèn ép và xung đột.
Củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong việc quyết
định vận mệnh của Biển Đông và thúc giục các bên liên quan hướng tới Bộ qui tắc
ứng xử trên Biển Đông.
Một phần quan trọng trong chiến lược tái cân bằng của
Mỹ ở châu Á là tham gia tích cực vào Hội nghị thượng đỉnh Đông Á và các diễn
đàn khác trong khu vực do ASEAN chủ trì. Hoa Kỳ nên tiếp tục tham gia vào các
diễn đàn đó đồng thời tăng cường mối quan hệ song phương với các quốc gia thành
viên của các diễn đàn này, củng cố sự đoàn kết của ASEAN để cả khối hướng tới
Bộ qui tắc ứng xử với Trung Quốc. Về mặt ngắn hạn, Hoa Kỳ phải thúc đẩy mối
quan hệ với Brunei,
đương kim chủ tịch ASEAN.
ASEAN không được lặp lại tình trạng như đã xảy ra ở
Phnom Penh năm 2012, tại đó Trung Quốc đã gây sức ép để Campuchia không đưa vấn
đề Biển Đông ra tranh luận.
Củng
cố mối quan hệ toàn diện với Indonesia
Từ lâu, Indonesia vẫn có tiếng nói quan
trọng trong nhóm ASEAN cũng như trong khu vực và đã trở thành một đối tác toàn
diện của Hoa Kỳ từ năm 2008. Là một quốc gia không tham gia tranh chấp chủ
quyền ở Biển Đông, Indonesia
đã hành động như một trung gian hòa giải của các bên liên quan trong cuộc tranh
chấp.
Cuối cùng, bất kỳ chiến lược nào trong khu vực phải
phối hợp với khía cạnh kinh tế và dưới đây là các ý tưởng then chốt về mặt kinh
tế:
Hoàn thành các cuộc thương lượng về Hiệp định Đối tác
Kinh tế Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP). Hoàn thành các cuộc thương
lượng đầu tiên về TPP sẽ giúp thúc đẩy sự thịnh vượng của khu vực thông qua các
hoạt động thương mại dựa trên luật pháp. Ngoài ra, theo thời gian, hiệp định
này sẽ tạo thêm sự kết nối giữa Mỹ và phần lớn các quốc gia tham gia tranh chấp
chủ quyền trên Biển Đông, làm giảm nhẹ sức ép về mặt quân sự.
Giảm
sự chênh lệch trong phát triển kinh tế giữa các quốc gia ASEAN:
Hoa Kỳ nên sử dụng những sáng kiến về kinh tế như
chương trình Tăng cường quan hệ kinh tế Mỹ - ASEAN và Sáng kiến hạ lưu Mê Kông
để thúc đẩy năng lực kinh tế của các nước như Campuchia, Lào,
Myanmar và Việt Nam. Đưa các
quốc gia trên tiếp gần hơn tới các quốc gia phát triển cao hơn như Singapore và Indonesia sẽ giúp ASEAN đi đúng lộ
trình để đạt mục tiêu thành lập Cộng đồng kinh tế ASEAN vào năm 2015.
Đạt được mục tiêu đó, ASEAN sẽ có tiếng nói có thống
nhất về các vấn đề trong khu vực và tránh tình trạng chia rẽ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét